Het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) pleit voor een aanpassing van de Participatiewet. De wet heeft een te grote focus op betaald werk. Dat is weinig realistisch, want veel bijstandsgerechtigden kampen namelijk met meerdere problemen. Door alleen te richten op uitstroom naar betaald werk worden deze mensen niet altijd goed geholpen. Dit blijkt uit het onderzoek Een brede blik op de bijstand van het SCP.

Doel Participatiewet

De Participatiewet heeft als voornaamste doel om zoveel mogelijk mensen aan betaald werk te helpen. Veel gemeenten richten zich daarom vooral op mensen die relatief makkelijk weer betaald werk kunnen doen. Maar mensen met een bijstandsuitkering hebben daar niet altijd behoefte aan.

Focus op reïntegratie

De focus op reïntegratie naar betaald werk is te groot, waardoor groepen inwoners voor wie een terugkeer naar de reguliere arbeidsmarkt niet haalbaar is onvoldoende of geen ondersteuning krijgen van gemeenten. Van de mensen die meer dan vijf jaar een bijstandsuitkering ontvangt krijgt 45% geen hulp meer.

Multiproblematiek

Mensen in de bijstand kampen vaak met meerdere en andere problemen. Door dat gemeenten zich alleen maar op betaald werk richten, worden deze mensen niet altijd goed geholpen. Deze groep heeft bijvoorbeeld beperkte administratieve vaardigheden, hebben problemen met huishoudelijke taken, traplopen en gezondheid. Ook hebben ze vaker dan gemiddeld een klein sociaal netwerk. Hierdoor nemen zij minder actief deel aan de samenleving en voelen ze zich vaker eenzaam. Meer dan de helft van de bijstandsgerechtigden heeft te maken met multiproblematiek terwijl dit bij mensen zonder bijstand slechts geldt voor 12% van de gevallen.

Bredere ondersteuning

Door die multiproblematiek sluit de Participatiewet onvoldoende aan op de behoefte van bijstandsgerechtigden. Het SCP pleit daarom voor een bredere ondersteuning: een integrale behandeling waarbij ook andere domeinen betrokken zijn. Daarnaast zijn de behoeften voor ondersteuning niet goed in beeld. Mensen die langere tijd van bijstand afhankelijk zijn, raken uit beeld van de gemeente. Juist die mensen die langdurig van een bijstandsuitkering moeten rondkomen, krijgen de minste ondersteuning. Van de bijna 400.000 bijstandsgerechtigden, bestaat meer dan een kwart tot die lastig herplaatsbare groep. Het SCP vindt het van belang om deze groep niet af te schrijven. Het is nog steeds een goede doelstelling om deze mensen aan een betaalde baan te helpen, alleen dan wel met een bredere ondersteuning

Ook blijkt uit het onderzoek dat de manier waarop bijstandsgerechtigden ondersteund worden, sterk verschilt per gemeente. Specifieke doelgroepen zoals ouderen krijgen in sommige gemeenten veel vaker hulp dan in andere steden.

Dezelfde hulp

De nieuwe Participatiewet moet volgens het SCP zich niet alleen richten op werk en inkomen, maar beter aansluiten op het leven van mensen met een bijstandsuitkering en hun problematiek. Daarnaast moet de nieuwe Participatiewet er voor zorgen dat alle mensen met een uitkering dezelfde hulp kunnen krijgen, ongeacht in welke gemeente zij wonen.

Aanpassing van de Participatiewet

Op 14 juni praat de Tweede Kamer over aanpassing van de Participatiewet. Zo moet meer rekening worden gehouden met de menselijke maat en moet de uitvoering eenvoudiger. Het SCP vindt ook dat de wet wordt herzien. De hulp zou beter moeten aansluiten op het leven van mensen met een bijstandsuitkering en hun problemen.

Bronnen: Binnenlands Bestuur, NRC, Nu.nl, SCP