Het loslaten van sollicitatieplicht in de bijstand heeft dat geen negatief effect op de uitstroom naar werk en soms zijn er positieve effecten op uitstroom naar werk. Dat blijkt uit onderzoek van het Centraal Planbureau.
Experimenten met de bijstand
Het Centraal Planbureau (CPB) heeft een ‘Vervolgonderzoek experimenten Participatiewet’ uitgevoerd. Het onderzoek ging over de effecten van experimenten met de bijstand in de gemeenten Deventer, Utrecht en Wageningen tussen 2017 en 2019. In die experimenten werd bekeken wat het effect is van een bijstandsregime met minder regels of meer begeleiding. Zo werd de sollicitatieplicht losgelaten, werden ze extra begeleid en hoefden de niet verplicht iedere aangeboden baan te accepteren. Opvallend is dat de resultaten in Utrecht positiever uitvallen dan in de andere twee steden.
Ontheffing van de sollicitatieplicht
Uit een eerdere evaluatie bleek al dat een ontheffing van de sollicitatieplicht niet direct effect had op de baankansen van bijstandsgerechtigden. Van bijstandsgerechtigden in Utrecht die niet meer hoefden te solliciteren, werkte bijna twee jaar na het experiment 24% meer dan 12 uur per week, ten opzichte van 15% in de vergelijkingsgroep die de reguliere aanpak volgde. Het is niet duidelijk hoe dit komt. In de gemeenten Deventer en Wageningen werd helemaal geen effect gevonden.
Begeleiding bijstandsgerechtigden
Als bijstandsgerechtigden meer worden begeleid, vergroot dat ook soms de uitstroom naar werk. Als er gestopt wordt met deze begeleiding, neemt de uitstroom niet toe. Als bijstandsgerechtigden naast de uitkering mogen verdienen, vergroot dat soms ook de kans op uitstroom naar werk. Deze uitstroom vlakt af of daalt wanneer de bijverdienmogelijkheden worden gestopt. Op de langere termijn stromen bijstandsgerechtigden die meer mochten bijverdienen soms juist minder vaak uit naar een voltijdsbaan. Wellicht komt dat doordat ze specifiek naar deeltijdbanen hebben gezocht en vervolgens dit werk zijn blijven doen.
Bijverdiensten
In de experimenten werd ook gekeken wat het effect is van vrijlaten van bijverdiensten. In plaats van inkomsten uit een bijbaan direct te korten op de bijstandsuitkering, mochten deelnemers aan het experiment een deel van hun bijverdiensten houden. In Utrecht zorgde dat voor een hogere uitstroom naar deeltijd werk en voltijdsbaan. Op de langere termijn lijkt dat effect te stagneren of zelfs te dalen. Mogelijk komt dat doordat de vrijlatingsregeling werd stopgezet.
Andere effecten
Het CPB gaat vervolgonderzoek doen en dat komt later dit jaar uitkomt. Nu is alleen gekeken naar de kans om betaald werk te vinden. Maar mogelijk hebben de experimenten ook effecten op de gezondheid, op het gebruik van andere sociale voorzieningen, de effecten op zelfstandig ondernemerschap of op vermindering van schulden.
Bronnen: Binnenlands Bestuur, CPB, Trouw
