Meer maatwerk en minder hardheid in de bijstand. Dat is waar Bas Van ’t Wout (Sociale Zaken) op inzet. Hij gaat inventariseren welke regelgeving ten aanzien van de bijstand te hard uitpakt. Van ’t Woud komt met drie voorstellen voor meer maatwerk en minder hardheid binnen de Participatiewet.

Hardheid in de bijstand

De zorgen over de hardheid in de bijstand heeft de volle aandacht van de staatssecretaris. Hij wil onevenredige hardheden in regelgeving opsporen en zo nodig wegnemen. Van ’t Wout reageert hiermee op de Kamervragen die waren gesteld na de boodschappenaffaire in Wijdemeren.

Centraal staat de menselijke maat

Volgens Van ’t Wout moeten gemeenten blijven beoordelen in hoeverre er sprake is van verwijtbaarheid van de bijstandsgerechtigde. Bij een schending van de inlichtingenplicht heeft de gemeente het recht om teveel verstrekte bijstand terug te vorderen. Als alle verwijtbaarheid ontbreekt, moeten gemeenten sowieso geen boete opleggen. Hij vindt bovendien dat ‘onredelijke hardheid’ moet worden voorkomen. Er moet aandacht zijn voor individuele omstandigheden van betrokkenen. Het devies is : streng zijn waar nodig, zacht zijn waar kan. Centraal staat de menselijke maat in de aanpak van bijstandsfraude. Hij wil de ‘hardheid’ binnen de Participatiewet aanpakken via drie voorstellen:

• Hervorming van de terugvorderingsplicht
• Hoe om te gaan met giften
• Opzetten signaleringsteam

Hervorming van de terugvorderingsplicht

De terugvorderingsplicht wordt hervormd. het uitgangspunt is dat iemand de teveel ontvangen uitkering moet terugbetalen. Maar onredelijke hardheid moet worden tegengaan en ook moet er aandacht zijn voor de individuele omstandigheden van de betrokkene. Op korte termijn wil hij daarom samen met gemeenten inventariseren wat daarvoor nodig is. 

Hoe om te gaan met giften

Ook dienen er afspraken gemaakt te worden over hoe er omgegaan moet worden met giften. Moeten deze gekort worden op de uitkering? Op grond van de Participatiewet is het aan de gemeente om individueel te beoordelen of de gift ‘verantwoord’ is. Is het een regelmatige terugkerende gift en hoe hoog mag de gift zijn? Van ’t Wout wil samen met gemeenten meer algemene kaders opstellen, die moeten meer duidelijkheid geven over de gevolgen van giften voor de bijstandsuitkering.

Opzetten signaleringsteam

Er wordt ook geïnventariseerd welke regelgeving in de praktijk te hard uitpakt. Om dit in kaart te brengen worden een signaleringsteam opgezet, waar signalen van burgers en professionals tegen de hardheid van de Participatiewet, terecht moeten komen. Het gaat daarbij met name om kwesties op het vlak van rechtmatigheid en handhaving. De signalen worden gebruikt bij de aanpassing in beleid, regelgeving en uitvoering.

Meldpunt bijstand

De SP heeft inmiddels een ‘meldpunt bijstand’ geopend. De partij zegt regelmatig signalen van bijstandsgerechtigden te ontvangen die door gemeenten of UWV in de problemen komen. De toeslagenaffaire heeft laten zien hoe mensen het slachtoffer kunnen worden van een overheid die zonder enig oog voor de menselijke maat. De SP vind het tijd voor een eerlijke overheid. Heb je een vervelende ervaring of een klacht m.b.t. de bijstand, dan kun je het hier melden

Bronnen: Binnenlands bestuur, Gemeente.nu, Rijksoverheid, Sociaalweb, SP