Afgelopen 24 augustus deed de rechtbank een uitspraak die grote gevolgen voor de uitvoering van de bijstand heeft. Door die uitspraak wordt werken in de bijstand in sommige gevallen lonender, maar zorgt er ook voor dat uitvoerings- en bijstandslasten voor gemeenten hoger worden.
Rotterdam
De aanleiding van de uitspraak is zaak die de gemeente Rotterdam aanspande tegen een gehuwd paar. Rotterdam had de bijstandsuitkering ingetrokken van dit stel, nadat een van de partners vanuit een werkloosheidsuitkering werk had gevonden (20 uur per week). Door het vervallen van de bijstand van de andere partner, viel hun gezamenlijke inkomen vanaf dat moment plotseling lager uit.
Vrijlatingsregeling
Rotterdam was van menig dat het stel voldoende inkomsten had om de kosten van levensonderhoud zelf te betalen. Omdat ze volgende de gemeente niet bijstandsbehoevend meer waren, was het niet nodig om te berekenen of ze recht zouden hebben op een zogeheten inkomensvrijlating van maximaal 202 euro per maand. De rechter oordeelde al in februari 2019 dat de redenering van Rotterdam onjuist was.
Volgens de rechter moet namelijk eerst worden berekend hoeveel van het nieuwe inkomen iemand volgens de vrijlatingsregeling mag houden bovenop de uitkering. Als na aftrek van dat bedrag minder overblijft dan de bijstandsnorm, geldt het recht op deze tegemoetkoming alsnog. Rotterdam is niet de enige gemeente die de wet op een andere manier heeft geïnterpreteerd dan de rechter.
Vrijlatingsregeling in het kort
Ontvang je bijstand en heb je daarnaast ook bijverdiensten of inkomsten uit deeltijdwerk? Dan wordt, onder bepaalde voorwaarden, een deel van je inkomsten de eerste 6 maanden vrijgelaten. Dit betekent dat je een gedeelte van deze inkomsten mag houden bovenop je bijstandsuitkering.Negatieve gevolgen
De uitspraak van de rechter heeft grote gevolgen voor de uitvoering van de Participatiewet. Gemeenten zullen ICT-systemen en beschikkingen moeten aanpassen en zullen uitgaven aan de bijstand stijgen. Ook zorgt de nieuwe de uitspraak ervoor dat sommige werkende bijstandsgerechtigden langer in de bijstand zullen blijven. Ook dit leidt weer tot hogere kosten voor de gemeenten.
Positieve gevolgen
De uitspraak heeft ook positieve gevolgen. Werken in de bijstand wordt namelijk lonender. Het stel dat de aanleiding was voor de uitspraak, krijgt nu aanvullende bijstand en heeft hierdoor voor een periode van maximaal 6 maanden, een iets hoger inkomen. Hierdoor wordt een armoedeval dus voorkomen.
Bronnen: Binnenlands Bestuur, Gemeente.nu, Martijn Schut, Rechtspraak, VNG
