SyRI is door de rechter verboden om bijstandsfraude en andere uitkeringsfraude op te sporen. Dit algoritme is niet controleerbaar en respecteert het privéleven van betrokken burgers onvoldoende. Het gebruik ervan is in strijd met artikel 8 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens.
SyRI is door de rechter verboden
De overheid moet van de rechter stoppen met het gebruik van SyRI om uitkeringsfraude op te sporen. SyRI is door de rechter verboden omdat te diep op het privéleven van Nederlanders ingrijpt en er is geen sprake van een fair balance tussen het maatschappelijk belang en de inbreuk op het privacy. Het systeem is onvoldoende inzichtelijk en oncontroleerbaar. Deze geheimzinnigheid over hoe het algoritme exact werkt en welke risico-indicatoren worden gebruikt om potentiële fraudeurs te herkennen, nekt de Staat. Het SyRI opsporingsysteem lag al vaker onder vuur en in Rotterdam zag men al eerder af om uitkeringsfraude op te sporen met SyRI.
Systeem Risico Indicatie in het kort
SyRI is de afkorting van Systeem Risico Indicatie en is in 2014 opgezet door ministerie van Sociale Zaken om sneller fraude met uitkeringen, toeslagen en belasting op te sporen. De werking van het systeem is geheim. Gemeenteraden kunnen SyRI niet controleren en burgers kunnen een onterechte melding, niet aanvechten. SyRI maakt gebruik van een algoritme dat losgelaten wordt op databestanden met informatie over bewoners van probleemwijken.
Risicoprofiel
Gegevens over arbeid, detentie, belastingen, vastgoedbezit, handel, huisvesting, inburgering, onderwijs, pensioen, schulden, bijstand, uitkeringen, toeslagen, vergunningen en de zorgverzekering kunnen in SyRI aan elkaar worden gekoppeld. Uit deze data-analyse, wordt een risicoprofiel opgesteld. De gegevens van burgers worden in dit systeem vergeleken met dat risicoprofiel. Dit levert een lijst op met adressen van mensen die in dat risicoprofiel passen. Deze mensen worden verder onderzocht en wordt bekeken of ze daadwerkelijke frauderen met hun uitkering.Rechtszaak tegen SyRI
De rechtszaak was aangespannen door een aantal maatschappelijke organisaties, die zich onder meer inzet voor privacy, waaronder het Platform Bescherming Burgerrechten en het Nederlands Juristen Comité voor de Mensenrechten, Privacy First en Stichting KDVP, de columnist Maxim Februari en schrijver Tommy Wieringa. Zij stelden dat SyRI, alle burgers bij voorbaat verdacht maakt en dat er zoveel data worden verwerkt dat het in strijd is met het Europese verdrag voor de rechten van de mens.
Kritiek van de Verenigde Naties
De speciale rapporteur van de Verenigde Naties voor extreme armoede en mensenrechten noemt de uitspraak een internationale mijlpaal. De VN-rapporteur liet zich eerder al kritisch uit over SyRI, vooral omdat het zich richt op arme buurten, en het systeem in zijn ogen fundamentele burgerrechten schendt.
Fraudebestrijding
De rechter erkent het belang van technologie in de bestrijding van bijstandsfraude. De overheid zal nieuwe manieren van fraude aanpakken te bekijken maar dient bij nieuwe systemen de balans tussen fraude-opsporing en privacy beter te bekijken en er extra verantwoordelijk mee om te gaan.
Bronnen: NOS, De Rechtspraak, Trouw
